244 İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı ( – )

 

İştirak paylarının borsa veya piyasa değerinde sürekli ya da önemli ölçüde meydana gelen değer azalmalarının izlendiği hesaptır

 

İşleyişi

BORÇ	244 İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI		ALACAK
AZALIŞLAR (-)		ARTIŞLAR (+)

————————————————————————

Değer azalması olan iştirak payı için ayrılması gereken karşılık

244 İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı ( – ) alacak ve 654 Karşılık Giderler Hesabına borç kaydedilir.

Değer azalmasının ortadan kalkması, azalması ya da iştirak payının işletme kayıtlarından çıkartılması durumunda ise 

244 İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı ( – ) borç kaydedilerek,  Karşılık tutarı Aynı dönemde ise  644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabının alacağına, Sonraki dönemde ise 671 Önceki Dönem Gelir ve Karlar Hesabına alacak kaydedilerek kapatılır

————————————————————————

Örnek :

a – ABC işletmesi 01/10/…. tarihinde başka bir işletmenin yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 28 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 40.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır.

b – 01/11/… tarihinde almış olduğu hisse senetlerinin borsa değerinin 30.000 TL ye düştüğünü tespit etmiştir.

c – 31/12… tarihinde değeri düşen hisse senetlerinin piyasa değerinin 35.000 TL ye yükseldiği tespit edilmiştir

Tarih : 01/10/….  ( Hisse Senedi Alınması )

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	242 İştirakler Hesabı           102 Bankalar Hesabı	40.000 .	. 40.000

 

Tarih : 01/11…. ( Hisse senetlerine karşılık ayrılması )

Hisse senetleri 40.000 TL den 30.000 TL ye düştüğünden 40.000 – 30.000 = 10.000 TL değer düşüklüğü olmuştur.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	654 Karşılık Giderler Hesabı 244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-)	10.000 .	. 10.000

 

Tarih : 31/12/…. ( Karşılık Tutarının Bir Kısmının İptali )

Hisse senetlerinin değeri 30.000 TL den 35.000 TL ye yükseldiğinden, ayrılan karşılıkların 5.000 TL si iptal edilir

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-)      644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hs	5.000 .	. 5.000

 

 

Örnek : 

a – İşletmesi 01/04/…. tarihinde başka bir işletmenin yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 25 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 100.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır.

b – 01/06/… tarihinde almış olduğu hisse senetlerinin borsa değerinin 80.000 TL ye düştüğünü tespit etmiştir.

c – Aynı dönem içerisinde değer artışı meydana gelmemiştir, izleyen dönemde değeri düşen hisse senetlerinin piyasa değerinin 98.000 TL ye yükseldiği tespit edilmiştir

Tarih : 01/04/….  ( Hisse Senedi Alınması )

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	242 İştirakler Hesabı           102 Bankalar Hesabı	100.000 .	. 100.000

 

Tarih : 01/06/…. ( Hisse senetlerine karşılık ayrılması )

Hisse senetleri 100.000 TL den 80.000 TL ye düştüğünden 100.000 – 80.000 = 20.000 TL değer düşüklüğü olmuştur.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	654 Karşılık Giderler Hesabı  244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-)	20.000 .	. 20.000

 

Tarih : İzleyen Dönem ( Karşılık Tutarının Bir Kısmının İptali )

Hisse senetlerinin değeri 80.000 TL den 98.000 TL ye yükseldiğinden, ayrılan karşılıkların 18.000 TL si iptal edilir

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-)     671 Önceki Dönem Gelir ve Karları Hs	18.000 .	. 18.000

 

 

Örnek :

a – İşletmesi 05/02/…. tarihinde başka bir işletmenin yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 40 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 50.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır.

b – 03/10/… tarihinde almış olduğu hisse senetlerinin borsa değerinin 45.000 TL ye düştüğünü tespit etmiştir.

c – 10/12… tarihinde değeri düşen hisse senetleri 43.750 TL ye banka aracılığıyla satılmıştır.

Tarih : 05/02/….  ( Hisse Senedi Alınması )

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	242 İştirakler Hesabı           102 Bankalar Hesabı	50.000 .	. 50.000

 

Tarih : 03/10/…. ( Hisse senetlerine karşılık ayrılması )

Hisse senetleri 50.000 TL den 45.000 TL ye düştüğünden 50.000 – 45.000 = 5.000 TL değer düşüklüğü olmuştur.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	654 Karşılık Giderler Hesabı  244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-)	5.000 .	. 5.000

 

Tarih : 10/12/…. ( Değeri Düşen Hisse Senetlerinin Satılması )

Alış bedeli 50.000 TL , ve 5.000 TL değer düşüklüğü olduğuna göre 45.000 TL den satılmalı 43.750 TL ye satıldığına göre 1.250 TL zarar vardır

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	102 Bankalar Hesabı 244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-) 655 Menkul Kıymet Satış Zararları Hs.      242 İştirakler Hesabı	43.750 5.000 1.250	. . . 50.000

 

 

Örnek : 

a – İşletmesi 03/07/…. tarihinde başka bir işletmenin yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 38 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 50.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır.

b – 01/10/… tarihinde almış olduğu hisse senetlerinin borsa değerinin 45.000 TL ye düştüğünü tespit etmiştir.

c – 10/12… tarihinde değeri düşen hisse senetleri 47.500 TL ye banka aracılığıyla satılmıştır.

Tarih : 03/07/….  ( Hisse Senedi Alınması )

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	242 İştirakler Hesabı           102 Bankalar Hesabı	50.000 .	. 50.000

 

Tarih : 01/10…. ( Hisse senetlerine karşılık ayrılması )

Hisse senetleri 50.000 TL den 45.000 TL ye düştüğünden 50.000 – 45.000 = 5.000 TL değer düşüklüğü olmuştur.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	654 Karşılık Giderler Hesabı  244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-)	5.000 .	. 5.000

 

Tarih : 10/12/…. ( Değeri Düşen Hisse Senetlerinin Satılması )

Alış bedeli 50.000 TL , ve 5.000 TL değer düşüklüğü olduğuna göre 45.000 TL den satılmalı 47.500 TL ye satıldığına göre 2.500 TL zarardan karar vardır. Ve aradaki fark aynı dönemde ise 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabında izleyen dönemlerde ise 671 Önceki Dönem Gelir Ve Karları Hesabında İzlenir.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	102 Bankalar Hesabı 244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-)      242 İştirakler Hesabı      644 Konusu Kalmayan Karş.Hesabı	47.500 5.000	. . 50.000 2.500

 

 

Örnek : 

a – İşletmesi 01/08/…. tarihinde başka bir işletmenin yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 36 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 50.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır.

b – 01/11/… tarihinde almış olduğu hisse senetlerinin borsa değerinin 45.000 TL ye düştüğünü tespit etmiştir.

c – 01/12… tarihinde değeri düşen hisse senetleri 52.000 TL ye banka aracılığıyla satılmıştır.

Tarih : 01/08/….  ( Hisse Senedi Alınması )

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	242 İştirakler Hesabı           102 Bankalar Hesabı	50.000 .	. 50.000

 

Tarih : 01/11…. ( Hisse Senetlerine Karşılık Ayrılması )

Hisse senetleri 50.000 TL den 45.000 TL ye düştüğünden 50.000 – 45.000 = 5.000 TL değer düşüklüğü olmuştur.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	654 Karşılık Giderler Hesabı  244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-)	5.000 .	. 5.000

 

Tarih : 01/12/…. ( Değeri Düşen Hisse Senetlerinin Satılması )

Alış bedeli 50.000 TL , ve 5.000 TL değer düşüklüğü olduğuna göre 45.000 TL den satılmalı 52.000 TL ye satıldığına göre ( alış bedelinden yüksek fiyata satıldığına göre iki hesap kullanılacak birincisi 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı ikincisi ise 645 Menkul Kıymet Satış Karları Hesabı.

644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı en fazla 244 Hesap tutarı kadar olabilir. ( 244 hesap 5.000 TL olduğuna göre 644 Hesap 5.000 TL geçemez )

645 Menkul Kıymet Satış Karları Hesabına ise alış bedelinden daha yüksek fiyata satılan tutarlar yazılır ( Alış bedeli 50.000 TL olduğuna göre 52.000 – 50.000 = 2.000 TL yazılmalı )

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	102 Bankalar Hesabı 244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-)      242 İştirakler Hesabı      644 Konusu Kalmayan Karş.Hesabı      645 Menkul Kıymet Satış Karları Hs.	52.000 5.000	. . 50.000 5.000 2.000

 

 

Örnek : AA işletmesi, BB şirketinin 500.000 TL’lik sermayesinin %30’una sahiptir. BB Şirketi bilançosunu 100.000 TL zararla kapatmış ve şirket tasfiye edilmiştir.  Tasfiye sonucu AA işletmenin payına 140.000 TL para düşmüştür.

( Karşılık Ayrılması ) 

100.000  X 0.30 = 30.000

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	654 Karşılık Giderler Hesabı  244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-)	30.000 .	. 30.000

 

Karşılığın Mahsubu

500.000 x % 30 = 150.000 TL iştiraki bulunuyor. 140.000 TL payına düştüğünden bu parayı kasasına koyuyor. Kalanı ise değer düşüklüğü karşılığından düşülür.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	100 Kasa Hesabı 244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-)           242 İştirakler Hesabı	140.000 10.000 .	. . 150.000

 

Kalan Karşılığın İptali

Kalan karşılık iptal edilerek, konusu kalmayan karşılıklara kaydedilir. Böylece 654 Karşılık Giderleri Hesabı 30.000 TL ve 644 konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı 20.000 TL kaydedilmiş olarak işletme 10.000 TL zarar etmiş sayılır.

Zaten iştirak payı 150.000 TL iken, payına düşen para 140.000 TL olduğundan 10.000 TL lik zarar burdan da görülebilir.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	244 İştirakler Ser.Pay. Değer Düş.Kar.(-)        644 Konusu Kalmayan Karş.Hesabı	20.000 .	. 20.000

Kaynak: www.Muhasebex.com
(  Bu makale kaynak gösterilse dahi farklı sitelerde yayınlanamaz )