242 İştirakler Hesabı

 

İşletmelerin, doğrudan veya dolaylı olarak diğer şirketlerin yönetimine ve ortaklık politikalarının belirlenmesine katılmak üzere edindiği hisse senetleri veya ortaklık paylarının izlendiği hesaptır. İştirakler hesabı, bir ortaklıktaki en fazla % 50 oranında olan sermaye payları veya oy haklarının izlenmesinde kullanılır. İştirak edilen ortaklıklarda iştirak ilişkisinden bahsedebilmek için sermaye payı dikkate alınmaksızın sahip olunan oy hakkı veya yönetime katılma hakkının en az % 10 oranında bulunması gerekir.

 

İşleyişi

İştirak için sermaye taahhüdünde bulunulduğunda veya hisse senedi edinildiğinde hesaba borç kaydedilirken, elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir.

BORÇ	242 İŞTİRAKLER HESABI		ALACAK
ARTIŞLAR (+)		AZALIŞLAR (-)

NOT :

Geçici yatırım amaçlı alınan menkul kıymetler:

• 110 Hisse Senetleri Hesabı
• 111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı
• 112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesaplarında izlenir.

Eğer Menkul kıymetler, yatırım ve iştirak amaçlı yani diğer şirketlerin yönetimine katılmak, iş ilişkileri kurmak veya devamlı gelir elde etmek için satın alınıyorsa:

• 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı
• 242 İştrakler Hesabı
• 245 Bağlı Ortaklıklar Hesaplarında izlenir.

Alınan hisseler o işletmenin sermayesinin,

• %0 – %10 arasında ise kendi kayıtlarında 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabının borcuna,
• %10 – %50 arasında ise 242 İştirakler Hesabının borcuna,
• %50 den fazla ise 245 Bağlı Ortaklıklar Hesabının borcuna kaydedilecektir

KAR PAYLARI İSE  ;

*  Eğer geçici amaçla ( spekülatif ) veya kar payı %1 – %10 arasında ise ( Yani 110 ve 240 hesaba kayıt edilmiş hisse senedine kar payı tahakkuk ettiğinde 
           649 Diğer Olagan Gelir ve Karlar Hesabının alacağında, 136 Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabının borcuna
*  Eğer  oranlar %10 – %50 arasında ise  ( Yani 242 hesaba kayıt edilmiş hisse senedine kar payı tahakkuk ettiğinde 
640 İştiraklerden Temettü Gelirleri Hesabının alacağında, 132 İştiraklerden Alacaklar Hesabının borcuna
*  Eğer  %50 den fazla ise  ( Yani 245 hesaba kayıt edilmiş hisse senedine kar payı tahakkuk ettiğinde 
641 Bağlı Ortaklardan Temettü Gelirleri Hesabının alacağına, 133 Bağlı Ortaklardan Alacaklar Hs borcuna kayıt edilir.

 

Örnek :  ABC işletmesi iştirak amacı ile başka bir şirketin çıkardığı ve % 25 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 40.000 TL tutarındaki hisse senedini banka aracılığıyla almıştır.

( Hisse Senedi Alınması ) 

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	242 İştirakler Hesabı           102 Bankalar Hesabı	40.000 .	. 40.000

 

 

Örnek : Vip A.ş iştirak amacıyla 10/02/… tarihinde Güven A.ş nin çıkardığı ve % 27 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 80.000 TL tutarındaki hisse senedini banka aracılığıyla almıştır.

20/10/… tarihinde Vip  A.ş sahip olduğu hisse senetlerine 3.000 TL temettü geliri tahakkuk ettiğini öğrenmiştir.

Tarih: 10/02…. ( Hisse Senedi Alınması )  

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	242 İştirakler Hesabı           102 Bankalar Hesabı	80.000 .	. 80.000

 

Tarih : 20/10/…. ( Temettü Geliri Tahakkuku ) 

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	132 İştiraklerden Alacaklar Hesabı       640 iştiraklerden Temettü Gelirleri Hs	3.000 .	. 3.000

 

 

Örnek : AB işletmesi başka bir işletmenin yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 22 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 200.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır. 3 ay sonra hisse senetlerini 210.000 TL satmıştır.

( Hisse Senedi Alınması )

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	242 İştirakler Hesabı           102 Bankalar Hesabı	200.000 .	. 200.000

 

( Hisse Senedi Satılması )

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	102 Bankalar Hesabı         242 İştirakler Hesabı         645 Menkul Kıymet Satış Karları Hs	210.000 .	. 200.000 10.000

 

 

Örnek : AB işletmesi başka bir işletmenin yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 28 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 100.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır. 1 ay sonra hisse senetlerini 95.000 TL satmıştır.

( Hisse Senedi Alınması )

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	242 İştirakler Hesabı           102 Bankalar Hesabı	100.000 .	. 100.000

 

( Hisse Senedi Satılması )

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	102 Bankalar Hesabı 655 Menkul Kıymet Satış Zararları Hesabı         242 İştirakler Hesabı	95.000 5.000 .	. . 100.000

 

 

Örnek :  RT işletmesi 01/02 tarihinde başka bir işletmenin yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 5 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 20.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır.

RT işletmesi 01/03/… tarifinde ( 1 ay sonra ) aynı işletmenin 30.000 TL tutarlı hisse senetlerinden tekrardan alarak sermaye payı ile oy hakkını % 12 ye çıkarmıştır.

Tarih : 01/02/… ( Hisse Senedi Alınması )

İşletme aldığı hisse senetlerini uzun vadeli bir yatırım amacıyla aldığından ve oy hakkının %10’nun altında olduğundan 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabına kaydedilir.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	240 Bağlı Menkul Kıymetler Hs.           102 Bankalar Hesabı	20.000 .	. 20.000

 

Tarih: 01/03…. ( Hisse Senedi Alınması )

İşletme aldığı hisse senetleri oy hakkının %10 ile %50 arasında olduğundan 242 İştirakler Hesabına kaydedilir, 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı’da 242 İştirakler hesabına devredilir.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
	242 İştirakler Hesabı           240 Bağlı Menkul Kıymetler Hs.           102 Bankalar Hesabı	50.000 . .	. 20.000 30.000

Kaynak: www.Muhasebex.com
(  Bu makale kaynak gösterilse dahi farklı sitelerde yayınlanamaz )